Januari (louwmaand)

• Schijnt de zon op nieuwjaar, dan wordt het een goed appeljaar.
• Nieuwjaarsnacht schoon en klaar beduidt een vruchtbaar jaar.
• Knapt januari niet van de kou, men zit in de oogstmaand in de rouw.
• Januari zonder regen is voor de boer een zegen
• Als de dagen lengen, gaat de winter strengen.
• Geeft januari een sneeuwtapijt, dan zijn we gauw de winter kwijt.
• Als in januari de muggen zwermen, moogt ge in meert (maart) de oren wermen.

Algemeen
Een stille, rustige tuinmaand. Het is een maand om eens te genieten van uw tuin. Genieten van allerlei planten die wintergroen zijn, bessen dragen of zelfs nog bloeien, zoals de winterbloeiende Prunus subhirtella ‘Autumnalis’, Jasminium nudiflorum (winterjasmijn), Hamamelis (toverhazelaar), Viburnum tinus, Chimonanthus praecox, Viburnum x bodnantese ‘Dawn’ en de Helleborus (kerstroos). De viooltjes en winterheide (Erica’s) geven prachtig kleur aan je tuin of in de winterbakken op je balkon. De gele winterakonietjes zijn de eerste bolgewasjes die hun bloemen in de tuin zullen laten verschijnen.
• Bij goed vorstvrij weer is het ideaal om fruit en andere bladverliezende struiken en bomen aan te planten. Uiteraard ook niet planten als de grond nog bevroren is.
• Doe niets met planten als het vriest.
• Als het niet vriest kan men fruitbomen snoeien.
• Dode en zieke takken van struiken en bomen kunnen nu verwijderd worden.
• Druiven snoeien mag deze maand nog gebeuren.
• Het is het ideale moment om nog winterstekken te nemen van Forsythia, sering, Deutzia, Salix, Ribes,…
• Als het gazon bevroren is, kun je het beter niet begaan. Het geeft allemaal schade die pas tijdens het komende groeiseizoen verschijnt.
• Geraniums (Pelargonium) kunnen nu gestekt worden. Neem stekjes van ca. 5 cm en zet ze in aparte potjes met stekgrond. Zorg dat ze niet uitdrogen.
• Het is nu de ideale periode om rustig allerlei zaadcatalogi door te kijken en een lijstje te maken van allerlei soorten die je wilt kopen om over enkele maanden te zaaien.
• Als je een groentetuin hebt, kun je nu ook mooi de indeling voor het komende groeiseizoen uitdokteren.
• Mocht je grootse plannen voor de tuin hebben, dan kun je deze wijzigingen nu op je gemak op papier uitwerken.
• Kijk de opgeslagen kuipplanten regelmatig na. Vooral de bladhoudende soorten mogen niet uitdrogen. Geef geregeld een weinig water en zorg voor voldoende bescherming tegen de vorst.
• Lucht de kuipplanten in de winterberging regelmatig, door bij vorstvrij weer het raam open te zetten.
• Controleer de vorstgevoelige bollen, knollen in de winterberging regelmatig op ziekten. Haal aangetaste en beschimmelde of rottende bollen weg.
• Hyacinten, krokusjes, narcissen en tulpen kunt u in bloei trekken door ze op te potten en koel weg te zetten. Zet ze pas warmer als de bloemknoppen zichtbaar zijn.
• Controleer de kiemkracht van uw resterende zaden. Doe wat zaad op een vochtig doekje, doe er een plastiek over (serre nabootsen) en plaats dit op de vensterbank. Als de helft van de zaden kiemen, is het zaad nog bruikbaar.
• Besproei kamerplanten ook in de winter regelmatig met de plantenspuit. Planten met grote bladeren kan u met een vochtige doek afnemen.
• Winterbloeiende kamerplanten op een lichte, koele plek uit het directe zonlicht plaatsen.
• Zet de composthoop nog een keer om zodat deze in het voorjaar goed verteerd is.
• Reinigen grasmaaier en andere machines.
Tips
• Takken van sierheesters binnenskamers in bloei trekken: Het is erg leuk om enkele takken af te snijden van bomen en heesters die al heel vroeg in het jaar bloeien. Een van de beste voorbeelden is de Forsythia of het Chinees klokje. Als je daar nu takken van knipt, zijn de bloemknoppen al zo voldoende ver ontwikkeld. Plaats ze in de kamer op een vaas met water en al snel zullen ze bloeien. Om de takken nog langer vers te houden zet je ze best in lauw water en snoei je ze even schuin bij voor je ze in de vaas zet.
• Geen zout maar zand: De paden en het terras kan door de vorst gevaarlijk glad zijn. Om de paden begaanbaar te laten blijven haalt men al snel het strooizout boven. Strooizout is slecht voor planten. Als je dat strooit op je terras of pad, komt het al snel tussen de bomen, struiken en in de border terecht. De planten in de border kunnen dan last van het hoge zoutgehalte krijgen. Pas als de planten gaan groeien, wordt het zichtbaar. De groei blijft achter en groen blad wordt geel. Je kunt dan ook veel beter strooizand (gewoon scherp zand of metselzand) gebruiken. Dat werkt net zo goed als zout en het is niet schadelijk voor de planten.
• Vogels voeren / bessenstruiken planten: In een winter met strenge vorst en sneeuw weten de vogels uw hulp zeker te waarderen. Maak voederplankjes op plaatsen waar de vogels er gemakkelijk bij kunnen en zich veilig voelen. Volgende voeders zijn ideaal: zadenmengsels, vetbolletjes, fruit, noten,… Koop vetbollen met zaden en hang die op of leg die neer op plaatsen waar katten niet gemakkelijk bij kunnen. Let er wel op dat je de vogels niet afhankelijk maakt van de door u gegeven voeders. Dit kan men voorkomen door niet te vroeg te starten met het bijvoederen (vanaf november) en er ook niet te lang mee door te gaan (tot februari). Het kan niet de bedoeling zijn dat ze er later nog hun jongen mee voeren. Ideaal is het om enkele sierheesters in de tuin aan te planten met lekkere winterbessen. Besdragende bomen en struiken zijn tegelijkertijd mooi om naar te kijken. Nog enkele tips voor de mensen die graag een schaaltje vers water geven aan de tuingasten.
• Bij sneeuw is het niet nodig voor water te zorgen. De vogels komen dan aan vocht door van de sneeuw te pikken.
• Als water in vijvers en sloten bevroren is, volstaat fijngeslagen ijs.
• Zorg dat de waterschaal altijd is afgedekt (bijvoorbeeld met gaas) dan kunnen de vogels er niet in baden. (bevriezingsgevaar).

Februari (sprokkelmaand)

• Sprokkelmaands regen is grasmaands (april) zegen.
• Groeit in februari het gras, met Pasen een dikke jas.
• Als vroege krokussen bloeien, zullen ze met koude stoeien
• Is februari te warm, vele planten worden arm
Tuinieren in februari
De dagen beginnen merkbaar te lengen. Het rustende leven wordt stilaan terug wakker. Met een beetje geluk kan deze maand al wat lentesfeer brengen. Als de grond niet bevroren is, kan het gazon vanaf 6°C beginnen groeien. Er zijn al heel wat vroege bloeiende planten die hun eerste bloemen laten zien. Toverhazelaars staan te bloeien, samen met sneeuwklokjes, winterheide, winterakonieten, Camelia,…
• Nu het wat rustiger in de tuin is, kan men de tijd nemen om een terras, een zitput of paden aan te leggen.
• Houten constructies, tuinhuisjes controleren, herstellen en een nieuw laagje verf geven.
• De voegen van uw terras of oprit onkruid- en mosvrij maken met een hogedrukspuit. Na deze behandeling de voegen tussen de klinkers terug opvullen door er fijn wit zand in te vegen. Het voedingsarme wit zand zal voorkomen dat de komende zomer onkruid tussen de voegen zal groeien.
• Het is tijd om de oude nestkastjes schoon te maken. Hang nu al de nieuwe nestbakjes omhoog zodoende dat de vogels voldoende tijd hebben om ze te verkennen en er zodoende tijdig aan te wennen.
• Indien je de serre- of dakgoten nog niet hebt vrij gemaakt van bladeren, dan kun je die klus tijdens deze kalmere periode nog klaren.
Siertuin
• De winterbloeiende struikheide (Erica’s) mogen na de bloei worden bijgeknipt. Snoei de uitgebloeide stelen tot aan de onderkant af. Dit zorgt ervoor dat ze de lange takken niet kunnen open vallen en het bevordert een goede vertakking bij de stengelbasis waardoor je het komende groeiseizoen van stevige planten kan genieten. Net zoals bij Erica of dopheide mag ook de winterbloeiende Jasminum nudiflorum of de winterjasmijn vrij diep worden ingekort. Doet men dit niet dan groeit de struik uit tot een plant met warrige takken waardoor de plant er vrij wild en slordig uitziet. Na het snoeien kunnen deze planten een lichte bemesting goed gebruiken.
• De mooie bloemen van de sneeuwklokjes hebben tegen eind februari hun beste tijd gehad. Als de grond ontdooid is, hoef je na de bloei niet langer te wachten om ze te verplanten.
• De clematissen (bosranken) die in de zomer of later bloeien mogen worden gesnoeid. Zoek op de stengels naar gezonde ogen en snoei de takken 30 cm verder af. De voorjaarsbloeiende bosranken zeker niet snoeien indien je er in de lente nog bloemen aan wil. Bij voorjaarsbloeiende clematissen zitten de bloemknoppen reeds klaar in de twijgen die je dus best inkort na de bloei.
• Bij de hortensia’s zitten de bloemknoppen voor dit jaar reeds klaar. Deze kunnen gemakkelijk bevriezen. Dek daarom de struiken af met een vliesdoek als er stevige vorst wordt verwacht.
• Bij vorstvrij weer kunnen struiken en bomen worden gesnoeid. Wel nog wachten met het snoeien van rozen tot in maart.
• Met het snoeihout kun je een takkenhaag maken waarin vogels en nuttige insecten hun toevlucht kunnen zoeken. Sla om de halve meter twee palen in de grond en duw daartussen alle snoeiafval om een snoeihoutscherm te bekomen.
• Onkruid is deze maand zeer makkelijk uit te trekken: brandnetels, kweekgras, boterbloem, veldkers,…
• Wanneer we toch aan het wieden zijn kan men ineens de afgestorven bloemstelen van de sedums, wederik, duizendknopen en vele andere vaste planten verwijderen. Deze kunnen best verdwijnen vooraleer de planten met jonge en breekbare scheuten beginnen uit te lopen. Vaste planten die door de vorst opgedrukt werden kunnen terug worden vast gedrukt. Takken en bladeren die ter winterbescherming zijn blijven liggen kunnen tegen het einde van de maand worden opgeruimd.
• Na het wieden is het deze maand aangewezen om een laag organisch materiaal van de composthoop in de bloemborders open te spreiden en in de bodem onder te werken.
• Voorzie vanaf de tweede helft van de maand organische meststoffen in de borders. Deze zijn te verkiezen boven de scheikundig samengestelde kunstmeststoffen die hun voedingsstoffen ‘voor de tijd van het jaar’ te snel laten vrijkomen. Bij de organische mest komen de voedingsstoffen langzaam vrij wanneer de planten terug beginnen te groeien. Gebruik steeds de hoeveelheden die op de verpakking worden aangegeven.
• Wintergroen Plant ook eens enkele wintergroene struiken, coniferen of bladhoudende bomen in de tuin. Zo zal de tuin het hele jaar door mooi zijn. Liguster, Taxus, Buxus en Lonicerahaagjes zorgen het hele jaar door voor een groene structuur. Taxusbogen, buxusvormen,… komen tijdens de kale wintermaanden extra tot hun recht. Gele coniferen zoals de Thuja occidentalis ‘Sunkist’ zorgen voor kleur tijdens de donkere wintermaanden. 
De bladhoudende Viburnum tinus zal gedurende vele maanden voor massa’s bloemen zorgen. Klimop langs schuttingen, pergola’s, muren of als bodembedekker bedekt al snel grote wintergroene oppervlaktes. Het vele groen zorgt ervoor dat de winter niet zo donker, kaal en kil aanvoelt.
• Klimop snoeien. Klimop laat in de zomer zijn oude bladeren afvallen. Daar is weinig tegen te doen behalve bij de tuinliefhebber die nu ingrijpt. Met de haagschaar knip je de klimop kort in waardoor hij compact tegen de schutting of muur aan blijft groeien.
• Deze maand is een ideale periode voor het opbinden of leiden van klimplanten.
• Verplanten en aanplanten van bladverliezende struiken, klimplanten en bomen.
Als het niet vriest en de grond is niet bevroren, dan is het ideaal om bladverliezende struiken te planten of te verplanten. Steek met een spade de heesters die je wilt verplanten rondom los. Blijf wel een spadesteek van de stam af, zodat de wortels niet teveel beschadigd worden en de plant nog een mooie wortelkluit heeft om zorgeloos te worden verplant. Bij grote planten zul je zelfs eerst een greppel rond de struik moeten uitgraven. Zorg dat de kluit voldoende groot is en laat zoveel grond als mogelijk aan de wortelkluit. Maak een ruim plantgat op de plek waar je de plant wilt hebben en breng de plant erheen. Meng in het plantgat lekker veel compost door de grond en plant de struik even diep zoals voorheen. Trap de grond rond de wortels goed aan en geef water als de grond wat te droog lijkt.

Gazon
• Loop nog zo min mogelijk over het grasveld. De ondergrond kan nog bevroren zijn. De dunne laag daarboven kan door het belopen gemakkelijk verschoven worden en los raken. Hoe fijner het gras, des te voorzichtiger je moet zijn.
• Als er slechte plekken in het grasveld zitten, kun je die beter nu nog niet herstellen, maar er nog even mee wachten tot maart.
• Zit er teveel mos in het gazon dan mag er nu kalk worden gestrooid om ervoor te zorgen dat de bodem minder zuur wordt.
• Afhankelijk van de temperaturen kan het zijn dat de grasmaaier deze maand al eens over het gazon mag rijden. Maai het gras enkel af als het niet vriest en er niet te nat bij ligt. Zet bij de eerste maaibeurt de maaistand wel een standje hoger.
• Op een vooraf klaargemaakte bodem kan men starten met het leggen van graszoden. De grond mag wel niet bevroren of te nat zijn.
• De plaatsen waar U in maart gras wil zaaien, worden deze maand best al eens omgespit vooraleer verdere grondbewerkingen uit te voeren.

Bloembollen
• De knollen van de dahlia’s die gedurende de winter in bakjes vorstvrij werden opgeslagen zullen weldra gaan uitlopen. Steek de knollen in aparte potten, zet ze op een plaats in het zonlicht en geef al wat water. De knollen zullen sneller tot leven komen en mooie scheuten vormen die in maart kunnen dienen als stek.
• De uitgebloeide winterakonieten en de sneeuwklokjes mogen nu gescheurd en verplant worden. Haal ze voorzichtig uit de grond met een spitriek of met de spade en verdeel de oorspronkelijke pol in meerdere stukken. Elk stuk mag dan terug worden uitgeplant met in de plantput een kleine hoeveelheid compost of ander organisch voedsel. Plant de kluiten even diep als ze eerst stonden.
• De liefhebbers van lelies die hun knollen in de herfst nog niet in de grond hebben gestoken, kunnen dat nu nog doen.

De moestuin
• Compost open voeren en inspitten. Spitten zorgt ervoor dat de grove kluiten stuk vriezen. Dit zorgt dan voor een betere bodemstructuur en een goede waterdoorlaatbaarheid van het perceel.
• Bekalk de percelen waar dit jaar de koolsoorten uitgeplant zullen worden, want die moet enkele maanden op voorhand worden uitgestrooid. Doe dit bij voorkeur op een windstille dag.
• Oogsten van witloofkroppen, dit wordt ook wel langen van witloof genoemd.
• Tijdens de enkele warme, zonnige dagen die er in februari zijn is het aan te raden de serreruiten enkele uren open te zetten.
• Onder glas kunnen al bloemkolen, koolrabi, sla en zomerspinazie worden gezaaid.
• Snijsla, radijsjes en vroege peulen kun je onder een tunnelserre zaaien.
• Peulerwten kun je vanaf eind februari zaaien.
• Als het iets warmer wordt mag de winterbescherming van rond de artisjok. Als je daarmee te lang wacht kan de plant weg rotten.
• Tuinbonen kun je nu al zaaien in potjes. Je moet ze wel lekker warm in huis houden. Vanaf maart – april kunnen ze dan in de moestuin worden uitgeplant.
• Wil je toch al genieten van lekkere zelf gekweekte groenten, dan kun je kiemgroenten of spruitgroenten zaaien onder een tuinklok voor op de vensterbank. Spruitgroenten die hiervoor in aanmerking komen zijn: tuinkers, radijs, prei, selderij, alfa-alfa, linzen, cresson of de waterkers, daikonkers = radijskers, mosterd, adzukiboon, boekweit, zonnebloem, suikermaïs, rijst, tarwe, rogge, spelt, broccoli, kikkererwt, paardeboon, fenegriek, look, ajuin, pompoen, luzerne, linze, rijstboon, rammenas, …

De Fruittuin
• De fruitbomen die nog niet gesnoeid werden kunnen deze maand nog onder het snoeimes. Als de grond in de boomgaard bevroren is kan de ladder niet weg zakken.
• Plant allerlei bessen en fruitbomen.
• Strooi rond de fruitbomen een laag van goed verteerde stalmest of uitgerijpte compost. Deze laag houdt het onkruid onder de bomen tegen, zorgt voor voedsel en is een goede waterbuffer.
• Voorzie alle fruitbomen van een kalirijke meststof. De kalium hebben ze later in het seizoen nodig om een goede oogst te geven.
• Controleer of de in het najaar aangeplante bomen niet omhoog geduwd zijn door de vorst, waardoor ze los staan. De losgekomen exemplaren na de dooi terug vasttrappen.
• Tijdens bovenstaande werken kunnen ineens ook de boompalen en de boombanden nagekeken worden. Zitten ze nog vast genoeg? Spannen de banden niet te veel zodat ze in de boom dreigen te groeien? De palen eventueel terug rechtop zetten.

Perkgoed en kuipplanten
• Viooltjes zijn tweejarige planten die goed bestand zijn tegen de vrieskou. Ze mogen dan ook aangekocht en uitgeplant worden in de borders of in bloembakken. Op zeer koude vriesdagen zullen de bloemetjes naar beneden hangen maar als de zon er enkele uren op kan schijnen staan die terug mooi rechtop. Door de uitgebloeide bloemen steeds weer uit te knijpen kan de bloei worden verlengd tot mei of zelfs tot begin juni en dan kunnen kuipplanten of perkplanten hun plaats innemen.
• Snoeien en verpotten van de overwinterde kuipplanten zoals de bellekensplanten (Fuchsia’s) en de balkongeraniums (Pelargoniums). Controleer ineens op ongedierte zoals witte vlieg of bladluizen en probeer deze kwijt te raken.
• Bij het terugsnoeien van de kuipplanten zitten er wellicht ook mooie scheuten die gebruikt kunnen worden als stek.
• Balkon-, terras- en kuipplanten die vorstvrij worden overwinterd mag je af en toe water geven op dagen dat er geen vorst wordt voorspeld. Geef matig water in de voormiddag zodat de planten nog kunnen opdrogen tegen de avond.
• Het is de ideale periode om al uw kuipplanten eens te verpotten. Zet ze na het verpotten iets warmer en geef ze al wat meer water dan voorheen. Voorlopig nog wachten tot april om plantenvoedsel mee te geven want er zit meer dan voldoende in de verse potgrond.

Maart (lentemaand)

• Donder in het groene hout, geeft een zomer nat en koud.
• Nooit is maart zo zoet, of hij sneeuwt een volle hoed.
• Een droge maart is goud waard.
• Natte maart, veel gras.
• Maartse buien die beduien dat de zomer aan komt kruien.
Maart is meestal een drukke maand voor de tuinier. De tuinkriebels steken al flink de kop op, want als het niet vriest kunnen we al veel doen.
Algemene werkzaamheden
• Bemesten van de tuin.
• Als de grasmaaier nog niet op winteronderhoud is geweest, dan kan deze nu nog snel naar de technicus. Het gazon is veel mooier als het met scherpe maaimessen kan worden afgereden.
• Nestkastjes die in het najaar nog niet werden ophangen moeten nu wel dringend de tuin in, zodat de vogels er kunnen aan wennen vooraleer het broedseizoen begint. Hang de nestkasten op met de opening naar het noorden, oosten of het noordoosten.
De siertuin
• Heesters die in de zomer of de herfst zullen bloeien mogen we nu nog snoeien. Voorjaarsbloeiers snoeien zou betekenen dat we de takken met de bloemknoppen wegknippen. Buddleia davidii of vlinderstruik, kornoelje (Cornus) en de pluimhortensia (Hydrangea) kunt u nog tot eind deze maand vrij kort insnoeien.
• Bladverrliezende en ook groenblijvende sierheesters en bomen kunnen worden aangeplant of verplant. Bij het verplanten is het bij de bladhoudende heesters aan te raden een zo groot mogelijke plantkluit te behouden. Sierheesters die zijn opgekweekt in grote potten kunnen het hele jaar door worden uitgeplant.
• Wie nu nog een haag wil planten met haagplanten die in de tuincentra worden aangeboden met blote wortel zal er in maart werk moeten van maken, want na deze maand zijn ze meestal enkel nog in pot te verkrijgen wat de haag een stuk duurder in aanschaf zal maken.
• Bij de rode kornoelje die de hele winter met zijn mooie takken voor kleur en sfeer in de tuin heeft gezorgd kunnen de takken nu worden uitgedund. Verwijder de dikste takken zodat uw struik steeds veel jonge, frisse takken bezit die niet te hoog of te wild uitgroeien.
De tuinliefhebbers die een eucalyptus in de tuin hebben om de mooie ro nde bladeren te kunnen gebruiken in bloemstukjes, kunnen hun plant deze maand goed diep inknippen. Snoei de meer dan één jaar oude takken terug tot op ± 15 cm van de stam. Hierdoor ontstaan een bossige plant met de mooie bladeren.
Snoeien van rozen
Hakken en wieden. Het onkruid begint terug goed te groeien. Verwijder het wanneer je kan en laat het niet groeien tot het zich uitzaait. Met een hak of met een schoffel kun je al snel hele oppervlaktes onkruidvrij maken. Indien je dit doet bij zonnig weer zal het uitgehakte onkruid al spoedig uitdrogen.
• Vaste planten kunnen vanaf deze maand de goed voorbereide border in. Na het planten goed aandrukken en aangieten zodat de planten gemakkelijk kunnen aanslaan. (= snel inwortelen)
• Vaste planten scheuren : Als vaste planten enkele jaren oud zijn beginnen de oudste delen in het midden af te sterven. Daarom is het aan te raden om vaste planten om de drie jaar eens uit de grond te halen. Trek of snij de jongste en meest groeikrachtige planten aan de rand van de pol los en gooi het oude hart weg.
• Plant de jonge stukken terug als aparte planten in de tuin. Voor het uitplanten de grond best nog wat verrijken door er wat compost door te mengen. Plant ze even diep als ze oorspronkelijk stonden. Vergeet na het inplanten niet de jonge planten een goede gietbeurt te geven. De jonge planten zullen snel terug uitgroeien tot prachtige rijkbloeiende planten.
• De winterbescherming mag worden weg genomen. Als men stevige nachtvorst voorspelt breng je ze best weer even aan.
• Breng rond de zuurminnende planten een laagje turf van enkele cm dik aan. Deze mag gerust lichtjes worden ingewerkt met een hak of cultivator. Enkele zuurminnende planten die dit ten zeerste zullen waarderen zijn o.a. camelia, heide, Pieris, rhododendron, azalea’s, Skimmia, Calluna,…
Gazon
• Het gras begint boven de 6°C terug te groeien. Het maaien kan vanaf half maart weer beginnen. Een tuin met een pas afgereden gazon ziet er onmiddellijk voor de helft mooier uit. Als er veel mos in het gazon zit, kun je deze maand gaan verticuteren. Met een verticuteerhark of verticuteermachine trek je alle mos, afgestorven gras en maairesten van tussen het gras uit. Daarnaast breng je ook lucht in het gazon. Schrik niet van de hoeveelheid vuil die de verticuteermachine uit uw gazon haalt. Breng het naar de composthoop of de compostcontainer.
• Als het gras weer gaat groeien heeft het ook voedsel nodig. Er zijn vele soorten speciaal samengestelde gazonmeststoffen in de handel verkrijgbaar. Geef nooit meer dan de aangegeven dosis om verbranding van het gazon te voorkomen.
• Steek het gras met een graskantensteker langs de gespannen plantkoord af. Zorg ervoor dat de graskantensteker schuin de grond in gaat. Zo staan de kanten stevig vast dit om te vermijden dat de boord afbrokkelt. Het gras zal dan ook veel minder vlug in de percelen groeien of woekeren.

Bloembollen
• Stekken van dahlia’s. De ± 10 cm hoge scheuten kunnen onder de eerste bladknoop worden afgesneden met een scherp mes. De onderste bladeren verwijderen en de stekjes in een mini serretje plaatsen bij minstens 10 °C.
• De uitgebloeide narcissen vormen zaaddozen die veel energie van de planten vragen. Daarom is het aan te raden om toch wekelijks de uitgebloeide bloemen te verwijderen met snoeischaar of met de hand.
• De Canna indica of Indisch bloemriet mag nu worden opgepot. Na het oppotten blijven deze nog op een vorstvrije ruimte tot ze tegen eind april naar buiten mogen.
• Bloembollen van verschillende zomerbloeiende planten mogen nu al de grond in. Gladiolen, crocosmea en anemoontjes komen hiervoor in aanmerking. De nog meer vorstgevoelige zomerbloeiende bloembolplanten zoals de ananasplant (Eucomis) en de tijgerbloem (Tigridia) kunnen beter nog wat binnen blijven en pas volgende maand buiten worden uitgeplant.
Groententuin
• Start pas met het planten van groenten als de grond voldoende is opgewarmd. Je kan de grond sneller doen opwarmen door er een plastiek tunnel boven te plaatsen. Deze kun je kopen in vele tuincentra maar je kunt er ook makkelijk zelf maken met behulp van dunne elektriciteitsbuizen. Deze steek je langs de ene kant voldoende diep in de grond en het andere uiteinde verdwijnt dan in de bodem met een grote boog aan de overkant van het zaaibed.
• Buiten planten van de jonge afgeharde groenteplanten zoals koolrabi, bloemkolen en slasoorten.
• In maart kan je al groenten zaaien zoals rijserwten, sjalotten, ajuinen, spinazie, komkommers, sla, wortels, pastinaken, radijsjes, prei, paprika, aubergine, tomaten,… Leg boven het zaaibed een vliesdoek als bescherming tegen de ergste kou.
• In glazen serres kan men deze maand al starten met het oogsten van de eerste radijsjes.
• Duiven, kauwen, fazanten en andere vogels lusten wel een blaadje van de jonge sla en ook de kiemende zaden zijn niet veilig. Bescherm jouw plantbedden met netten en andere afschrikmiddelen.
• In de serres geef je best ’s morgens water. Probeer de kas ook tijdig te luchten zodat schimmels minder kans krijgen om toe te slaan.
Fruittuin
• Voorzie de bessenstruiken van een laag compost
• De bloemen van kleinfruit, leifruit en kleinere fruitbomen worden met een vliesdoek tegen de vorst beschermd.

perkgoed en kuipplanten

• Heroppotten kuipplanten.
• Er zijn verschillende eenjarige planten die vanaf half maart binnenskamers kunnen worden gezaaid. Wanneer deze dan voldoende groot zijn, kunnen ze worden opgepot om dan vanaf half mei in de tuin te worden uitgeplant.
• De overwinterde kuipplanten zullen stilaan terug beginnen te groeien. Snoei de planten vrij diep in zodat je compacte en mooi vertakte planten bekomt.

April (grasmaand)

• In april heldere maneschijn, zal de bloesem schadelijk zijn.
• Aprilvlokjes brengen meiklokjes.
• Om voorjaarsmoeheid te bestrijden, neem dan kruiden van veld en weiden.
• April maakt de bloem, mei bekomt de roem.
• April regen is de boer zijn zegen.
• Als in april de kevers ontstaan, zal mei van de koude vergaan.
• Ligt de poes de hele dag op de stoel, reken dan op een natte boel.
• Roze bloeit de appelboom en wit de peer, dat is heel gewoon.
• Als de specht lacht, dan wordt regen verwacht.

Snoeien
• Heide (Erica) kan nu worden gesnoeid. Indien u dit jaarlijks doet dan zullen uw heidestruiken de kans niet krijgen om erg groot en van onderen kaal te worden. Knip de uitgebloeide bloemen weg, maar snoei niet terug tot op het oude hout. De nieuwe takken zullen uitlopen uit de slapende ogen die zich op de kruidachtige takken bevinden. Leg een laagje van enkele cm turf tussen de Erica’s. Turf is voor zuurminnende planten zeer goed. Je kan het een beetje vergelijken met kalkminnende planten die zeer goed gedijen als ze hun jaarlijkse kalkbeurt krijgen.
• Vorstgevoelige heesters zoals vlinderstruiken (Buddleja) alsook Lavatera’s mogen nu worden gesnoeid.
• Snoei heesters die om hun mooie takken of bladeren worden gehouden: Cornus, Cotinus,…
• Voorjaarsbloeiende heesters kunt je het beste direct na de bloei snoeien. Zo bekom je mooie struiken met jonge takken die elk jaar opnieuw rijkelijk zullen bloeien. Enkele soorten die we nu na hun bloei mogen snoeien zijn de Forsythia / Chinees klokje, Ribes, Japanse sierkwee / Chaenomeles, Kerria,…
• Grijsbladige heesters worden best in het voorjaar terug gesnoeid: lavendel, Heiligenbloem (Santonila), kerrieplant (Helichrysum italicum), Russische lavendel (Perovskia atriplicifolia),…
• De kroon van bolbomen zoals de Acacia en de Catalpa of tot op 15 cm terug snoeien.
• Halfheesters zoals lavendel terug snoeien tot boven het oude hout. Wanneer men te diep terug snoeit tot op het oude hout die geen slapende ogen meer bezit dan kunnen de planten niet meer uitlopen. Snoei daarom enkel terug als je vanonder nieuwe scheutjes op de takken ziet.
• Indien de rozen nog niet gesnoeid zijn dan kun je daar nu best vooraf werk van maken. zie: rozen snoeien.
• Snel groeiende hagen zoals ligusterhagen, taxushagen, Leylandii-hagen,… kun je vanaf april geregeld bijsnoeien.
Plantenborders
• Schoon de plantenborders op. Wees er tijdig bij zodat onkruiden zoals de veldkers geen kans krijgen om zich uit te zaaien.
• Oude bladeren van de siergrassen en varens wegknippen. Bij de vuurpijlen (Kniphofia) trek je gewoon de onderste oude bladeren af zodat je de nieuwe neuzen niet kunt beschadigen.
• Borders bewerken met een laagje compost.
• Verwijder alle ongewenste zaailingen en hark de grond lichtjes waardoor de border er ineens veel netter uitziet.
• Zet rijshout / steunmateriaal bij de planten waar u toch bezig bent. Riddersporen en bolhortensia’s zullen dit zeker kunnen gebruiken.
• Vaste planten vermeerderen door scheuren of delen. Als vaste planten enkele jaren oud zijn beginnen de oudste delen in het midden af te sterven. Daarom is het aan te raden om vaste planten om de drie jaar eens uit de grond te halen. Trek of snij de jongste en meest groeikrachtige planten aan de rand van de pol los en gooi het oude hart weg. Plant de jonge stukken terug als aparte planten in de tuin. Voor het uitplanten de grond best nog wat verrijken door er wat compost door te mengen. Plant ze even diep als ze oorspronkelijk stonden. Vergeet na het inplanten niet de jonge planten een goede gietbeurt te geven. De jonge planten zullen snel terug uitgroeien tot prachtige rijkbloeiende planten.
• Verschillende vaste planten zullen nu al volop gaan bloeien. Zo krijg je al veel kleur door verschillende soorten longkruid (Pulmonaria), Primula denticulata en Amerikaanse vergeet-mij-nietje (Omphalodes verna) aan te planten.
Gazon
• Het mos bestrijden
• Bij droog weer het gazon verticuteren; een natte gazon echter nooit bewerken met de verticuteermachine.
• Gras afmaaien
• Het gazon bemesten
• Nieuw gazon zaaien
• Gazonboorden afsteken
Steek het gras met een graskantensteker langs de gespannen plantkoord af. Zorg ervoor dat de graskantensteker schuin de grond in gaat. Zo staan de kanten stevig vast dit om te vermijden dat de boord afbrokkelt. Het gras zal dan ook veel minder vlug in de percelen groeien of woekeren.
Bloembollen
• Nijp de uitgebloeide bloemen bij de narcissen uit, want anders steekt de plant al zijn energie in de zaadvorming ipv de energie op te slaan voor de nieuwe bloemknoppen van volgend jaar. Het loof van uitgebloeide bollen wel eerst rustig laten afsterven.
• Tegen het eind van deze maand moeten alle zomerbloeiende bollen de grond in om in de zomer rijkelijk te kunnen bloeien.
• Laat de in de huiskamer uitgebloeide Hippeastrum (vroeger Amaryllis) na de bloei uitrusten. Geef de bollen meerdere keren een kaliumbemesting om een goede bloemknopzetting voor het volgende jaar te bekomen.
De moestuin
◦ Bescherm de planten tegen de slakken. Door de voorjaarsregens en de toenemende warmte zullen de populaties slakken snel toenemen. Er bestaan vele manieren om slakken te bestrijden.
•
• Zaaien onder verwarmd glas van:
• Zaai tomaten die begin juni buiten worden geplant.
• Zaai seldersoorten
• Tegen het einde van de maand kunt u beginnen met het zaaien van pompoensoorten, courgettes, suikermais.
• Buiten zaaien en planten:
• Asperges kunnen nu nog worden geplant
• Het is de laatste maand om aardappelen te poten.
• Plantajuintjes kunnen nu worden geplant.
• Sla, radijsjes, rode biet, erwten, bonen, broccoli, bloemkolen, spruiten, schorseneren.
• Prei kan vanaf nu veilig buiten worden gezaaid op een kweekbed.
• Geef bij droog weer regelmatig water
• Uitdunnen van de op rijen uitgezaaide groenten.
De fruittuin
• Takken van jonge fruitbomen voorzichtig uitbuigen.
• Bemest bessen en bramen met een meststof die een hoog stikstofgehalte bevat. Volg de opgegeven dosis.
• Druiven kunnen deze maand de grond in. Plant ze zodanig dat ze van de middagzon kunnen genieten.
• Vanaf nu geregeld de druivenranken aanbinden.
• Fruitbomen die in containerpotten zijn opgekweekt kunnen steeds worden uitgeplant voor fruitbomen met kale wortels wordt het stilaan te laat.
De kruidentuin
• scheuren van bieslookpollen
• De meeste kruiden kunnen vanaf nu buiten worden gezaaid.
Diversen
• Wintergroene heesters, coniferen en/of hagen (ver)planten
• Rozen maandelijks bijmesten tot half juli
• Kuipplanten kunnen stilaan terug naar buiten. Dit doe je best als er regen wordt verwacht. Zo kunnen de bladeren niet verbranden door de intense zonnestralen waaraan ze ineens worden bloot gesteld. Bij het naar buiten brengen kun je de planten ook best eens verpotten zodat ze een nieuwe start krijgen.
• Bloembakken en potten schoonmaken.

Mei (bloeimaand)

• Het grasken dat in april wast, staat in mei vast.
• Als de eiken in mei goed bloeien, zal alles volop bloeien.
• Maart droog, mei nat, veel hooi en zaad zat.
• Zijn in maart de wolken groots en wijd, in mei is het dan het gewas dat goed gedijt.
• Mag het dauwen in april en mei, wij zijn in oogst en september blij.
• Als de meie zal dauw verspreiden, zult ge hebben groene weiden.
• Avonddauw en zon in mei, hooi met karren op de wei.
• Onweer in mei, is vruchtbaar getij.
• Donder in mei,geeft gras in de wei.
Snoeien
• Ligusterhagen kunt u best nu reeds voor de eerste maal snoeien. Deze hagen groeien nu zeer snel en verliezen daardoor ook vlug hun strakke haagvorm. De meeste bladdragende hagen zoals beuk, haagbeuk, lonicera, buxus, hulst, laurierkers,…kunnen in mei voor de eerste maal worden gesnoeid. Met coniferen kun je best nog wat wachten.
• Snoeien van Buxus gebeurt best na de ijsheiligen om geen vorstschade te krijgen op de vers geschoren Bij het snoeien van Buxus wacht je best tot het een bewolkte dag is. Als je een Buxushaag op een warme zonnige dag snoeit dan zal deze na enkele dagen verbrandingsverschijnselen tonen. Buxushaagjes snoei je indien mogelijk best niet met een elektrische haagschaar. Bij het gebruik van een manuele heggeschaar spuit je de buxushaag eerst nat zodat deze nog soepeler doorheen de takjes kan glijden. Dit is beter voor uw armen en voorkomt ook weer verbranding van de gesnoeide toppen.
• Zaaddozen van uitgebloeide seringen en rododendrons uitknijpen om de groei van de struiken te bevorderen.
• Coniferen zoals hagen kunnen hun eerste snoeibeurt krijgen. Taxus kunt u beter wat later in juni snoeien. Knip coniferen niet af tot op het kale hout want ze zullen niet meer uitlopen. Alleen bij Taxus is dat wel toegestaan.
• Voorjaarsbloeiende heesters kunt u het beste direct na de bloei snoeien. U behoudt dan mooie struiken met jonge takken die elk jaar weer rijkelijk zullen bloeien. Enkele soorten: Forsythia, Ribes, Chaenomeles, Kerria, winterjasmijn,…
• Snoei de groene takken weg bij bontbladige heesters of bomen, ze gaan anders overheersen.
• Hetzelfde principe geldt ook voor de Japanse kerselaars die worden geënt op wilde kerselaars die als onderstam dienen. Deze wilde onderstammen vormenscheuten die witte bloemen geven terwijl de geënte soort roze bloemen draagt. De wilde scheuten laten staan is nadelig voor de Japanse kerselaar(variëteit) want het meeste voedsel gaat dan naar die wilde kerselaar en na enkele jaren zal de witte wilde kerselaar de roze Japanse kerselaar verdringen. Het is dus best om de wilde kerselaarscheuten zo dicht mogelijk tot tegen de onderstam weg te snijden.
Plantenborders
• Kuis de plantenborders op en verwijder de vaste planten die het nog steeds niet doen. Men mag nu wel aannemen dat ze de winter niet hebben overleefd. Vervang ze door nieuwe.
• Vaste planten die reeds hebben gebloeid kunnen nu worden gescheurd. Dit bevordert tevens de bloeikracht van de planten voor het volgende jaar.
• Verwijder alle ongewenste zaailingen en hark de grond lichtjes waardoor de border er ineens veel netter uitziet.
• Zet steunmateriaal bij de planten waar u toch bezig bent. Riddersporen en bolhortensia’s zullen dit zeker kunnen gebruiken. Gebruik restanten van een afrastering om uw riddersporen e.a. te laten doorheen groeien. Je kunt deze afrasteringsdraad ook geleidelijk aan mee omhoog schuiven waardoor de planten veel steviger zijn.
• Rijshout rondom vaste plantengroepen plaatsen.
• Vergeet uw borders niet te bemesten. Je planten kunnen nu wat extra voedsel goed gebruiken!
Gazon
• Het gazon gaan we 1 of 2 keer per week maaien, afhankelijk van de groei.
• Verwijder onkruid uit het gazon, steek het uit of gebruik onkruidbestrijdingsmiddelen.
• Strooi als er regen is voorspeld kunstmest op het gazon, herhaal dat over een maand. Zo hou je je gazon gezond!
• Nieuw gazon zaaien
• Een nieuw gazon van graszoden kan nu worden aangelegd.
• Graskanten afsteken
Steek het gras met een graskantensteker langs de gespannen plantkoord af. Zorg ervoor dat de graskantensteker schuin de grond in gaat. Zo staan de kanten stevig vast dit om te vermijden dat de boord afbrokkelt. Het gras zal dan ook veel minder vlug in de percelen groeien of woekeren.
Bloembollen
• Nijp de uitgebloeide Narcissen en tulpen uit want anders steekt de plant al zijn energie in de zaadvorming ipv de energie op te slaan voor de nieuwe bloemknoppen van volgend jaar. Het loof van uitgebloeide bollen rustig laten afsterven.
• Bij hyacinten worden de uitgebloeide bloemstengels verwijderd. Als je de bollen wilt bewaren laat je de planten staan tot het blad helemaal is vergeeld. Pas als het blad helemaal geel is, kun je de bollen rooien en tot het najaar in droge turf bewaren.
• De zomerbloeiende bol- en knolgewassen (dahlia, canna, gladiolen, begonia’s,…) moeten dringend de grond in om tijdens de zomer rijkelijk te kunnen bloeien.
De moestuin
• Oogsten van de vroege groenten zoals de radijsjes, sla, asperges,…
• Aanaarden van de vroege aardappels
• Buiten zaaien en planten :
◦ Sluitkool, rode bietjes, wortelen, witloof, sla, erwten, boontjes, radijs, knolrapen,…
◦ Planten van seldersoorten, uitplanten van prei, pompoenen, courgettes,
• Geef bij droog weer regelmatig water
• Uitdunnen van de op rijen uitgezaaide groenten.
De fruittuin
• Stro leggen onder de aardbeiplanten en de uitlopers verwijderen.
• Kersen en pruimen mogen nu gesnoeid worden.
Kuipplanten, perkgoed en eenjarigen
• Eenjarigen en kuipplanten die niet tegen de nachtvorst kunnen, mogen pas vanaf 15 mei na de ijsheiligen naar buiten:
◦ Sint Pancratius (12 mei)
◦ Sint Servatius (13 mei)
◦ Sint Bonifatius (14 mei)
• Eenjarige planten en bloemenweides kunnen buiten ter plaatse worden gezaaid.
• Opvullen van de bloembakken:
◦ Zet de planten in een bloembak, in schalen, potten die onderaan voorzien zijn van enkele afwateringsopeningen. Zitten er onderin de bloembak geen gaten, dan boor je er best enkele. Leg een potscherf over het gat zodat de potgrond het gat niet verstropt. Tik de aangekochte plant voorzichtig uit zijn potje zodat de wortelkluit niet breekt en uit elkaar valt. Gebruik alleen goede, kiemvrije kwaliteitspotgrond. Deze werd zodanig samengesteld dat hij optimaal voldoet aan de bodemeisen van uw plant. Bijbemesten hoeft de eerste maand niet te gebeuren daar er voldoende meststoffen in het potgrondmengsel verwerkt zijn. Duw de potgrond rond de wortels goed aan en geef na het inplanten rijkelijk water. Bij zonnig weer moet je van nu af aan je planten in potten en bakken iedere dag water geven. Koop ook bijhorende onderschotels voor uw potten en bloembakken. Geef water dan bij voorkeur in de onderschotels, via de openingen zullen de planten dan wel het water opzuigen dat ze nodig hebben.
◦ Als je een hangmand samenstelt, moet je met een stuk plastic of een schotel onderin zorgen dat er wat water in kan blijven staan. Dan verdroogt zo’n mand lang niet zo snel.

Juni(zomermaand)

• Juni regen is Gods zegen. Komt de zon daarbij, dan maakt hij boer en stadslui blij.
• Natte zomers, de klavers komen.
• Vlug gras, slecht gewas.
• Mei koel en juni nat, is voor de oogst een ware schat.
• Half juni schapenscheerders kan.
• Juni koud en guur, wordt alles duur.
• Juni koud en nat, komt er weinig in het vat.
• Met een zomerwervelwind, is het weer ons goed gezind.
• Als het koud en nat in juni is, dan is de rest van het jaar ook mis.
• Komt in mei en juni veel onweer opdraven, dan is dat goed voor de klaver.
• Hoort men in juni de donder kraken, maakt de boer slechte zaken.
• Te veel koude regens in juni aan de rok, schaden wijn en bijenstok.
• Donderweer op junidagen, vult de korenaren.
Snoeien
◦ Verwijder de uitgebloeide bloemen van rododendrons voorzichtig tussen duim en wijsvinger.
◦ Uitgebloeide struiken zoals Kolkwitzia, Deutzia, Philadelphus, Psychocarpus, Weigela mogen nu worden gesnoeid. Ze zullen volgend jaar bloeien op de takken die ze dit jaar vormen. Verwijder ook elk jaar een paar van de oudste, dikste takken. Snoei deze tot helemaal bij de voet van de plant weg. De struiken lopen van onder af weer uit en blijven zo als het ware ‘eeuwig jong’. Heeft u dit een aantal jaren uitgesteld, dan is het een hele klus om de dikste takken met een takkenzaag uit te dunnen.
◦ Snoeien van Buxus mag in juni gebeuren. Bij het snoeien van Buxus wacht je best tot het een bewolkte dag is. Als je een Buxushaag op een warme zonnige dag snoeit dan zal deze na enkele dagen verbrandingsverschijnselen tonen. Buxushaagjes snoei je indien mogelijk best niet met een elektrische haagschaar. Bij het gebruik van een manuele heggeschaar spuit je de buxushaag eerst nat zodat deze nog soepeler doorheen de takjes kan glijden. Dit is beter voor uw armen en voorkomt ook weer verbranding van de gesnoeide toppen.
◦ Hagen van Taxus, beuk, haagbeuk en de snelgroeiende Leyland-coniferen kunnen in de maand juni worden geschoren. Als u hagen snoeit voor de langste dag (21 juni), dan vormen deze nog nieuwe scheuten. Meestal zult u in augustus een tweede keer moeten knippen. Daarmee is het snoeiwerk van de hagen voor dit jaar achter de rug en gaat u met redelijk strakke en gesloten hagen de winter in.
◦ Snoei de groene takken weg bij bontbladige heesters of bomen, ze gaan anders overheersen.
• Plantenborders
◦ Planten die in potten zijn opgekweekt kunnen het jaar rond worden uitgeplant. Denk er wel aan van ze de eerste weken bij warm weer van water te voorzien.
◦ Onkruid wieden zal men niemand verbieden.
◦ Verwijder de uitgebloeide bloemen van o.a. lupinen, riddersporen, euphorbia’s, veronica’s,…
◦ Stekken snijden van vaste planten gaat nog vrij gemakkelijk oa. Nepeta (kattenkruid), Sedum, Anthemis, Dianthus,…
◦ Vergeet uw borders niet te bemesten. Je planten kunnen nu wat extra voedsel goed gebruiken!
◦ Door regen en wind omgevallen planten steunen met bamboestokken of rijshout.
• Gazon
◦ Het gazon gaan we 1 of 2 keer per week maaien, afhankelijk van de groei. In droge periodes minder vaak maaien en het gras niet te kort afrijden. Om uitdroging door te grote verdamping tegen te gaan kan men bij warm weer met maaien beter wachten tot ’s avonds. De verse snijwondes van het maaien verdampen immers veel meer.
◦ Grasmaaisel op de composthoop goed open spreiden. Indien het maaisel op een hoop wordt gelegd zal het liggen broeien, rotten en verslijmen wat de composthoop niet ten goede komt.
◦ Verwijder onkruid uit het gazon, steek het uit of gebruik onkruidbestrijdingsmiddelen.
◦ Strooi als er regen is voorspeld kunstmest op het gazon, herhaal dat over een maand. Zo hou je je gazon gezond!
◦ Graskanten afsteken, slordige kanten zorgen voor een minder net aanzicht van het gazon. Steek het gras met een graskantensteker langs de gespannen plantkoord af. Zorg ervoor dat de graskantensteker schuin de grond in gaat. Zo staan de kanten stevig vast dit om te vermijden dat de boord afbrokkelt. Het gras zal dan ook veel minder vlug in de percelen groeien of woekeren.
• Bloembollen
◦ Er zijn minstens zes weken verstreken na de bloei van de tulpen, paaslelies, blauwe druifjes, krokussen,… De bladeren mogen dan ook worden afgesneden. Indien men te snel na de bloei de bladeren zou verwijderen dan zullen de bollen het volgende jaar veel minder tot niet bloeien. Bloembollen kunnen wanneer het blad is afgestorven ook worden opgegraven, gedroogd en bewaard.
◦ De op pot gekweekte Canna’s (Indisch bloemriet) en de lelies moeten nu dringend de grond in. Je kunt ze uiteraard ook verder in potten laten uitgroeien voor op het balkon of op een terras. In potten zullen ze wel veel water nodig hebben.
◦ De bolletjes van de herfstanemonen mogen drie maanden voor het bloeien de grond in. Door de knolletjes nu te planten zullen ze bloeien als de meeste planten over hun hoogtepunt heen zijn.
• De moestuin
◦ oogsten van de plukrijpe groenten zoals de vroege erwten,sla, radijzen,…
◦ Buiten zaaien en planten:
▪ kolen, rode bietjes, wortelen, witloof, sla, erwten, boontjes, radijs, knolrapen,pompoenen, courgettes, suikermaïs,…
▪ planten van seldersoorten, uitplanten van prei, pompoenen, courgettes, tomaten,…
◦ Geef bij droog weer regelmatig water
◦ Uitdunnen van de op rijen uitgezaaide groenten.
◦ Schoffelen en water geven
◦ Beschermen van de jonge koolgewassen tegen de vogels. Duiven, fazanten,… zijn verlekkerd op net geplante koolplantjes. Het meest effectieve beschermmiddel is om er netten over te spannen.
◦ De eitjes van het koolwitje verschijnen in juni op de onderzijde van de koolbladeren. Controleer af en toe of er groepjes gele eitjes te vinden zijn. Knijp ze plat of spuit met een milieuvriendelijk product op basis van pyrethrum. Afdekken met een vliesdoek is een alternatief waardoor de vlinders worden verhinderd om bij de kolen te geraken. Het klein koolwitje veroorzaakt meer schade dan het groot koolwitje. Het wijfje van het grote koolwitje legt de eitjes in pakjes waardoor de rupsen bij elkaar zitten waardoor de schade beperkt blijft tot enkele planten per veld. Het klein koolwitje daarentegen legt slechts één geel, ovaal eitje per plant. De rupsen richten vooral schade aan in het hart van de plant.
◦ Vliesdoek kan ook nuttig zijn om de wortelvliegen weg te houden van onze wortelen. Vliesdoek beschermt het gewas niet alleen tegen insecten maar bewijst ook zijn nut tegen koude, stuifzand, storm en slagregens. Het maakt tevens klimaatbeïnvloeding en oogstvervroeging mogelijk. Vliesdoek reduceert verder ook grote en plotselinge temperatuurverschillen.
• De fruittuin
◦ aardbeien oogsten + de uitlopers verwijderen.
◦ perziken, nectarines en pruimen mogen nu gesnoeid worden. Hoe sneller de snoeiwonden zich afdichten, hoe minder kans op een aantasting van loodglans.
◦ Pruimen uitdunnen om te voorkomen dat de takken onder het gewicht afbreken.
◦ Wachten met het uitdunnen van appelen en peren tot na de junival.
◦ zomersnoei van druiven.
•
• Kuipplanten, perkgoed en eenjarigen
◦ Eenjarigen en perkgoed mogen nog steeds worden uitgeplant maar geef ze de eerste weken na het planten wel regelmatig water
◦ Sommige eenjarigen kunnen nu nog buiten ter plaatse worden gezaaid: Clarkia, Godetia, Calendula,…

Juli (hooimaand)

• Prijkt juli in hete gloed, dan zijn in het najaar de vruchten goed.
• Zonder dauw geen regen, heet het in juli allerwegen.
• Is in juli de ochtend rood, ’s avonds verkeert het weer in nood.
• Brengt juli hete gloed, dan is september goed.
• Slechts in juli hete gloed, worden oogsten en vruchten goed.
• Blaast juli hard op de donderhoorn, dan doet dat geen kwaad aan het rijpen van de koren.
• Als juli druppelen gaat, het geen blaadje droog laat.
• Als de merel ruit vroeg in de zomer, wordt de winter kwel en kommer.
• Juli altijd zonneschijn, dan krijgen we gouden wijn.
• Juli broeierige dagen, wordt gevolgd door donderslagen.
• Is juli voor bijen goed, boer kan dan maar hebben goede moed. Juli is genoemd naar genoemd naar Julius Ceasar.
Snoeien
• Wie zijn hagen voor de langste dag nog niet heeft geschoren kan dit ook nu nog goed doen. De meeste haagplanten krijgen nu hun tweede groeischeut waardoor ze zich nog snel kunnen herstellen.
• De ligusterhaag kan terug een snoeibeurt gebruiken. Knip liguster vrij kort en strak om een mooi geheel te behouden. Door te snoeien dwing je de plant om zich terug te vertakken. Hoe vaker men een haag knipt, hoe ondoorzichtiger ze zal worden.
• Snoei de groene takken weg bij bontbladige heesters of bomen, ze gaan anders overheersen.
Plantenborders
• Hakken en wieden zal men niemand verbieden.
• Verwijder de uitgebloeide bloemen.
• Verzamelen van zaden.
• Vergeet uw borders niet te bemesten. Je planten kunnen nu wat extra voedsel goed gebruiken!
• Door regen en wind omgevallen planten steunen met bamboestokken of rijshout.
Gazon
• Het gazon gaan we 1 of 2 keer per week maaien, afhankelijk van de groei. In droge periodes minder vaak maaien en het gras op een hogere stand afrijden. Om uitdroging door te grote verdamping tegen te gaan kan men bij warm weer met maaien beter wachten tot ’s avonds. De verse snijwondes van het maaien verdampen immers veel meer.
• Grasmaaisel op de composthoop goed open spreiden. Indien het maaisel op een hoop wordt gelegd zal het liggen broeien, rotten en verslijmen wat de composthoop niet ten goede komt.
• Verwijder onkruid uit het gazon, steek het uit of gebruik onkruidbestrijdingsmiddelen.
• Strooi als er regen is voorspeld kunstmest op het gazon, herhaal dat over een maand. Zo hou je je gazon gezond!
• Graskanten afsteken, slordige kanten zorgen voor een minder net aanzicht van het gazon.
Steek het gras met een graskantensteker langs de gespannen plantkoord af. Zorg ervoor dat de graskantensteker schuin de grond in gaat. Zo staan de kanten stevig vast dit om te vermijden dat de boord afbrokkelt. Het gras zal dan ook veel minder vlug in de percelen groeien of woekeren.
Bloembollen en -knollen
• Opbinden van uw dahlia’s zodat ze bij wind of bij regen niet onmiddellijk omvallen. Zijn de bloemknoppen of de bladeren van uw dahlia’s aangevreten dan zijn de oorwormen wellicht de daders. Deze zijn milieuvriendelijk uit de tuin te vangen door bloempotten op te vullen met stro of met houtwol. Plaats de opgevulde bloempotten omgekeerd op een bamboestok. De oorwormen zullen na hun nachtelijke eetfestijn onder de (hout)wol kruipen. Na enkele dagen kunt u de bloempotvallen leegmaken. Oorwormen zijn anderzijds ook nuttig als verdelgers van bladluizen, dus als de schade beperkt is kun je ze beter met rust laten. Oorworm oorsprong van de naam: Vroeger werd verteld dat de diertjes in de oren kropen van mensen die vast sliepen en dat ze het trommelvlies beschadigden.
De moestuin
• Oogsten van de plukrijpe groenten
• Geef bij droog weer regelmatig water
• Schoffelen en water geven
• Als de tomaten beginnen te rijpen mag men niet meer te royaal water toedienen. Door de grote hoeveelheid water groeien de vruchten te snel waardoor de velletjes scheuren en de tomaten open barsten.
De fruittuin
• uitlopers van aardbeien afknippen en op een plantbed laten inwortelen.
• Wachten met het uitdunnen van appelen en peren tot na de junival.
• Bescherm uw rode bessen tegen de vogels want zij vinden ze reeds lekker als wij ze nog te zuur vinden. Witte bessen vallen voor vogels veel minder op en worden dan ook veel minder aangevreten. De smaak van witte bessen is minstens even lekker en zelfs iets zoeter dan rode bes.
• Zomersnoei van druiven.
Kuipplanten, perkgoed, eenjarigen en tweejarigen
• Eenjarigen en perkgoed regelmatig water geven en wekelijks bijbemesten. Uitgebloeide bloemen verwijderen zorgt er voor dat de planten geen energie steken in de aanmaak van zaad maar in de vorming van nieuwe bloemen. De bloembakken staan er alzo ook steeds net en fris bij.
• Vanaf juli kan men volop starten met het zaaien van tweejarige planten. Viooltjes, vergeet-me-nietjes, muurbloemen, duizendschoon.

Augustus (oogstmaand)

• Augustus’ eerste week heet en laf veel wintersneeuw wacht maar af.
• Zo d’eerste week van oogst is heet dan staat een lange winter gereed.
• Geeft augustus zonneschijn zeker krijgen we gouden wijn.
• In augustus regen geeft de wijnoogst zegen.
• Noordenwind in augustus brengt bestendig weer.
• Wat augustus niet kookt laat september ongebraden.
• Als de eerste week van augustus warm is peist dan dat de winter lang wit is
• Is het warm en voor­spoedig weer dan brengt augustus de eerste peer.

Snoeien
• Eind augustus zijn de meeste hagen volledig gestopt met groeien. Als u de hagen met een vlakke bovenkant door de winter wil loodsen dan kan u nog snoeien tot eind augustus. Plaats aan het begin en aan het einde van de haag een paal en span daartussen een touw die je kunt gebruiken als leidraad. Bij de eerste scheerbeurt van de bovenkant controleer je de horizontale touw met een waterpas. Ga aan de haagkant staan waar je het makkelijkst kunt opruimen. Op deze manier komt daar het meeste snoeiafval terecht.
• Let er bij het snoeien op dat bewolkt weer is, als de zon te fel schijnt heb je steeds kans op verbranding.
• Scheer coniferenhagen nooit na augustus want dat gaat ten koste van de winterhardheid.
• Zolang de gewenste hoogte bij een loofbladerenhaag niet bereikt is, snoeit u de omhoog groeiende takken ieder jaar een stuk terug. Dit bevordert de groei van de zijtakken.
* Klimhortensia kunnen na de bloei plat tegen de gevel worden terug gesnoeid.
* Snoei alle snoeivormen van heesters zoals buxus, liguster, lonicera, Taxus,…

Plantenborders
* Blijf de borders onkruidvrij houden.
* Verwijder de uitgebloeide bloemen zodat ze geen energie steken in de zaadvorming.
* Irissen met een wortelstok kunnen worden gescheurd.
* Verzamel zaden en steek ze in een koffiefilter of in een enveloppe. Bewaar ze gedurende de winter op een droge plaats.
* Penstemon kan deze maand zeer gemakkelijk worden vermeerderd door stek.
* Door regen en wind omgevallen planten steunen met bamboestokken of rijshout.

Gazon
• Bij aanhoudend droog en warm weer het gazon regelmatig besproeien. Eenmaal per week gedurende enkele uren water geven is beter dan dagelijks een kwartiertje het zand te blussen. Weet wel dat het niet echt noodzakelijk is om een bestaand gazon te besproeien, want na enkele regenbuien zal het zich heel snel herstellen.
• Aan het einde van de zomer mag je het gazon nog bemesten met een fosfaatmeststof. Als je je gazon bemest, doe dit dan op een wat sombere niet zonnige dag, dit voorkomt gele plekken. Indien mogelijk het liefst bemesten als de weersvoorspellingen voor de komende dag(en) veel kans op regen geven.
• Het gazon gaan we 1 of 2 keer per week maaien, afhankelijk van de groei. In droge periodes minder vaak maaien en het gras op een hogere stand afrijden. Om uitdroging door te grote verdamping tegen te gaan kan men bij warm weer met maaien beter wachten tot ’s avonds. Het zou anders te snel kunnen verbranden (geel worden). De verse snijwondes van het maaien verdampen immers veel meer.

Bloembollen en -knollen
• Plant vanaf nu paaslelies / narcissen. Als je narcissen in het gazon plant moet je er wel rekening mee houden dat je het gras tot zes weken na de bloei niet mag maaien wil je volgend voorjaar terug bloemen zien.
• Voor het planten van bloembollen gebruiken we steeds de regel: ‘ Twee maal zo diep planten als de bol hoog is ‘.

De moestuin
• Oogsten van de plukrijpe groenten
• Geef bij droog weer regelmatig water
• Schoffelen en water geven
• Oogst regelmatig uw komkommers en courgettes en dit als ze nog jong en mals zijn. Hoe ouder en dikker de vruchten des te grover de structuur. Jonge groente smaakt dan ook veel beter. Wanneer er regelmatig vruchten worden afgesneden zullen de planten ook steeds weer nieuwe bloemen en vruchten dragen tot laat in het najaar.
• Bonen oogsten en invriezen als wintervoorraad.
• De ajuinen kunnen worden gerooid als het bladloof dood begint te vallen. Kies een droge dag want droog zullen ze langer bewaren.
• Beschikt u over een serre dan kunt u tegen het einde van de maand de deuren en de verluchtingsramen ’s avonds sluiten om de warmte binnen te houden. De volgende morgen doe je ze dan terug open.
• De onderste bladeren van onze serretomaten kunnen we geleidelijk aan verwijderen. Zo krijgen de rijpende vruchten meer zonlicht en is er meer luchtcirculatie wat dan weer schimmelziektes voorkomt.

De fruittuin
• Oogsten van vroege appels en peren.
• Knip oude afgeoogste frambozenstengels af en bind de nieuwe stengels van dit jaar vast. Deze zullen volgend jaar vruchten dragen.
• Oogsten van rode bessen, bosbessen, bramen, frambozen, kersen, kruisbessen, perziken, pruimen, vijgen, wijnbessen,…

Kuipplanten, perkgoed, eenjarigen en tweejarigen
Dit is de maand om te beginnen met stekken te nemen van uw kuipplanten: Pelargoniums (geraniums), Fuchsia’s,… Neem krachtige kopstekken van ± 10 cm en verwijder de bloemen. Verwijder de onderste bladeren en snij de stek onderaan net onder een bladknoop schuin af. Bij de Pelargonium kun je best de kleine steunblaadjes op het stengelgedeelte verwijderen want anders kunnen die in de stekgrond beginnen te rotten.
• Eenjarigen en perkgoed regelmatig water geven en wekelijks bijbemesten.
• Uitgebloeide bloemen verwijderen zorgt er voor dat de planten geen energie steken in de aanmaak van zaad maar in de vorming van nieuwe bloemen. De bloembakken staan er alzo ook steeds net en fris bij.
Vanaf augustus kan men volop starten met het zaaien van tweejarige planten. Viooltjes, vergeet-me-nietjes, muurbloemen, duizendschoon,…

September (herfstmaand ook fruitmaand)

• September regen op ’t zaad komt het boerke wel te staad.
• Septemberregen komt de druiven gelegen.
• Is ’t met september heerlijk weer de herfst zal mooi zijn evenzeer.
• Valt het loof vroegtijdig van de bomen dan is de winter niet te schromen.
– September werd afgeleid van het Latijnse ‘septem’ (zeven). 
In de Romeinse tijd begon het jaar in maart en september was toen de zevende maand van het jaar. –

Snoeien
De hagen zijn nu al een tijdje gestopt met groeien. Wil je een hele winter kunnen genieten van een vrij strakke haag, dan is het nu de moment om deze een goede snoeibeurt te geven. Zorg er bij het scheren van hagen steeds voor dat de onderkant breder is dan de bovenkant. Door deze tapse haagvorm kan het zonlicht tot onderaan in de voet van de haag. Snoeivormen van buxus, liguster, taxus, klimop,… kunnen geschoren worden. De afgeschoren buxustakjes kunt U gebruiken om zelf stek van te nemen. Bekijk ook het artikel buxus stekken
Plantenborders
September is een goede maand om vaste planten in de tuin aan te planten. De grond is nu nog voldoende opgewarmd waardoor de wortels er nog goed zullen in verankeren vooraleer de winter zich laat voelen. Groenblijvende heesters (struiken), coniferen (sparren) mogen in september verplant worden. Heb je grote struiken of coniferen in de tuin die je pas volgend voorjaar kan verplanten dan doe je er goed aan van deze nu al eens rondom met de spade af te steken. Op deze manier zal de plant de komende maanden vele nieuwe haarworteltjes aanmaken waardoor ze zich makkelijker zal laten verplanten het komende seizoen. Denk er tijdig aan om zaden te oogsten voor volgend jaar. Bewaar de zaden donker en droog. De winterbloeiende planten verschijnen in de tuincentra en kunnen in de komende maanden de tuin wat opfleuren. Naast bloemen zoals viooltjes of winterheide (Erica’s) kunnen ook sierkolen, bessendragende struiken of heesters met mooie takken voor kleur zorgen in de wintertuin.
Gazon
Het gras groeit nog steeds en wordt regelmatig afgemaaid. Gras zaaien in september is interessant daar de bodem nog voldoende warm is om op een korte tijd een mooi gazon te doen verschijnen. zie: gazon zaaien. De graszoden die worden gelegd voor de aanleg van een gazon zullen nu nog snel inwortelen. Lelijke plekken of putten in het gazon kunnen worden verwijderd om daarna terug in te zaaien.
Bloembollen en -knollen
Het is vanaf nu het moment om voorjaarsbloeiende bloembollen zoals tulpen, narcissen, krokussen,… aan te planten. Voor de plantdiepte gebruikt men vaak als stelregel 3 maal zo diep als de hoogte van de bol in kwestie oftewel 2 maal de hoogte boven de bol houden. In een kleigrond kan je beter wat hoger planten: 2 x zo diep. Zorg ervoor dat de bolvoet goed in contact komt met de bodem zodat deze voor de winter nog nieuwe wortels kan vormen. Voor het bekomen van een natuurlijke plantwijze strooi je de bollen over het plantperceel uit met de losse hand en plant ze dan uit daar waar ze neergekomen zijn. Zomerbloeiers zoals de dahlia en de begonia zullen langer doorbloeien als de uitgebloeide bloemen regelmatig verwijderd worden.
De moestuin gieter en tuingereedschap In de moestuin zijn er veel oogstbare vruchten zoals courgettes en tomaten. In de serre oogsten we onze tomaten, pepers, paprika’s, komkommers… Vanaf half september zullen de tomaten die buiten staan niet zo goed meer rijpen. Door de bladeren die voor de vruchten hangen weg te knippen kan de zon meehelpen om het rijpingsproces te versnellen. Eenmaal de bodem goed vochtig is mag spinazie, kervel, peterselie,… gezaaid worden. Vanaf september kun je beginnen met het oogsten van de witloofwortels. Klop de aarde goed van de wortels en laat ze gedurende twee weken liggen op het veld om ze tot rust te laten komen. Deze rustperiode is van groot belang wil men stevige, vaste witloofkroppen bekomen. Begin september is het nog mogelijk om sla in de vollegrond uit te planten. Deze kan dan nog geoogst worden voor begin november. Let wel op dat de aangekochte slarassen geschikt zijn om buiten te telen. Indien je nog voor de winter spinazie wenst te oogsten dan kun je deze nog zaaien tot half september. Kervel kan nog worden gezaaid tot half september. De boontjes kunnen worden geoogst. Pluk de peulen met twee handen zodat de plant niet stuk getrokken kan worden. Wanneer U nu nog veldsla zaait dan kunnen de grootste planten voor de winter nog worden geoogst. De andere winterharde veldslaplanten kunnen dan gerust blijven staan tot in het voorjaar. Rabarber mag nu geplant of verplant worden. Plant ze uit met een onderlinge afstand van ruim 1 meter. Op de vrij gekomen percelen kunnen er groenbemesters worden gezaaid.
De fruittuin
Bij droog weer kunt U appels en peren plukken. Oogst ze voorzichtig zodat ze zich niet kwetsen en langer kunnen bewaren. Verwijder regelmatig het afgevallen fruit zodat het geen ziektes kan overdragen. Overrijpe peren en appels zijn trouwens ook een aantrekkingsbron voor wespen. Hou de grond onder de fruitbomen vrij van alle onkruid,… Zoniet zullen deze het voedsel verbruiken dat voor de vruchtbomen bestemd is. Naast appels en peren worden deze maand ook volop pruimen, vijgen, bramen,… geoogst. Aangezien bij aardbeien de vruchtzetting voor volgend jaar zich in het najaar ontwikkeld is het aangewezen om nog wat compost toe te dienen.
 o Om de druiven sneller te laten rijpen en smakelijker te laten worden kunnen de bladeren rond de druiventrossen worden verwijderd. Controleer de trossen regelmatig op zieke bessen zodat deze tijdig verwijderd kunnen worden.
Kuipplanten, perkgoed
Zolang de planten in de bloembakken nog volop bloeien moeten ze bijna dagelijks van water worden voorzien. Planten die bloeien hebben eveneens een wekelijkse portie voedsel nodig. Uitgebloeide bloemen steeds verwijderen om de bloei langer te laten doorgaan. Neem stekjes van de niet winterharde kuipplanten. De gemakkelijkste stekken zijn de kopstekken. Snij de bovenste 10 cm van een takje af en verwijder de onderste 7 cm van alle blad. Eventuele bloem(knoppen) worden eveneens verwijderd. Deze zouden anders weglopen met de energie weg die nodig is voor de wortelvorming. Vul een piepschuim bak of een bloempot met stekgrond of met een mengsel van potgrond met scherp zand. Steek de stekjes tot aan hun onderste bladeren in de grond en geef water. Plaats boven de bak of pot een doorzichtige plastiek zak zodat je een soort van mini-serretje hebt. Hierdoor blijft het vochtgehalte onder de plastiek vrij hoog + is het er warmer. Afhankelijk van de soort zullen de stekjes zullen na enkele weken nieuwe wortels hebben gevormd.

Oktober (wijnmaand)

• Is oktober nat en koel, wordt de winter zacht en zwoel.
• Is oktober warm en fijn, het zal een scherpe winter zijn.
• Blinkt oktober in zonnegoud, de winter volgt snel en koud.
• Houd de boom de bladeren lang, wees dan voor een lange winter bang.
• Als de bomen zich ontkleden, gaan de mensen zich meer kleden.
• Tot het vallen van het blad, geuren doet het duizendblad.
• Oktober met veel regendrang, maakt de sterke man nog krank.
• Brengt oktober veel vorst en wind, zo zijn januari en februari zeer mild.
• Zo oktober zo ook maart, dat heeft zich immer wel bewaard.
• Verdwijnt de boer van de akker, dan worden hond en jager wakker.
• Wie veel noten kan klippelen, zal nog van de kou gaan trippelen.
• Worden de bladeren geel en krom, kijk dan maar naar de kachel om.
• Zoals de weersheilige het eind oktober heeft gedaan, zo zal Allerheiligen ermee verder gaan.

Borders
• Vele planten zijn uitgebloeid en hebben nu rijpe zaden of bessen. Verzamel deze vooraleer de vogels of de insecten er mee weg zijn. Vele van deze zaaddozen zijn trouwens ideale benodigdheden voor de bloemschikliefhebber. Wie in de bloemsierkunst thuis is, weet dat de tijd gekomen is om hortensia’s te verzamelen en te laten drogen. De hortensiabloemen mag je knippen indien ze papierachtig aanvoelen en knisperen wanneer je erover wrijft.
• De uitgebloeide stengels van de vaste planten mogen indien gewenst worden weg gesneden, toch is het best om met de grote schoonmaak van de tuin te wachten tot in het voorjaar. Zo krijgen de planten gedurende de winter toch nog wat vorstbescherming van de bovengrondse afgestorven plantendelen. De uitgebloeide stengels van bv Phlomis (brandkruid), Eupatorium (leverkruid), Monarda (bergamotplant), Astilbe,… kun je ook laten staan zodat die in de winter voor sfeer in de tuin kunnen zorgen met hun prachtige silhouetten.
• Sommige vaste planten zoals de kokardebloem (Gaillardia) en de prachtkaars (Gaura lindheimeri) staan nu reeds verschillende maanden na elkaar volop te bloeien. Dit zijn twee typische voorbeelden van planten die je nu ‘met pijn in het hart’ moet insnoeien zodat ze zichzelf niet zouden dood bloeien. Door ze in te snoeien kunnen ze nog wat energie opdoen voor het volgende groei- en bloeiseizoen.
• Vaste planten kunnen tot ± 15 oktober worden gescheurd en terug uitgeplant. Zwakkere soorten zoals de herfstanemonen en de siergrassen worden best in het voorjaar gescheurd.
• De tuinplanten die matig winterhard zijn zoals de Gunnera, smalbladige Agapanthussen en winterharde exotenplanten beschermen tegen de vorst. Afdekken met luchtig materiaal en daarboven een afdekking aanbrengen die een teveel aan vocht tegenhoud.
• Net als de andere planten groeit het onkruid nu ook niet meer zo snel, maar in tegenstelling met de zomer hoeft het nu niet meer zo groot te worden om te bloeien en zich uit te zaaien. Probeer daarom ook nu nog zoveel mogelijk onkruid uit de borders te verwijderen.
• Groenblijvende struiken mogen nu verplant worden.
• Coniferen verplant men het best in de maand oktober of in de periode van maart tot en met april. Coniferen die al verschillende jaren op eenzelfde plaats vast staan kan men beter in het najaar afdoelen (rond steken met de spade) en pas in het voorjaar verplanten.
• Bladverliezende heesters kunnen best nog niet verplant worden. Daarvoor wachten we beter tot hun bladeren verdwenen zijn.
• Het is wel al een ideale periode om de borders plantklaar te leggen. Maak de composthoop leeg en breng een laag van ± 5 cm rijpe compost aan op de nieuwe border. Spit het daarna om en het resultaat zal volgend jaar opmerkelijk zijn.
• Planten in containerpot kunnen altijd worden uitgeplant. Als de grond al goed nat is door enkele oktoberregens hoeven we zelfs niet te gieten.
• Buddleia (vlinderstruik) en Lavatera (kaasjeskruid) zijn planten met een vrij gering wortelgestel. Daar de planten vrij hoog zijn waaien deze tijdens de winter vaak los waardoor ze afsterven. Dit kunnen we voorkomen door ze nu nog snel voor 1/3 tot de helft terug te snoeien. Na de winter krijgen ze dan hun drastische voorjaarssnoei.
• Op de afgevallen bladeren van rozen zitten er vaak schimmelsporen van roest of van sterreroet. Als we de bladeren niet verwijderen zullen deze in de komende lente het vers ontluikende blad onmiddellijk besmetten. Let er op dat er gedurende de winter ook geen bladeren blijven hangen aan de rozenstruiken want ook die bevatten mogelijks die schimmelsporen. De niet afgevallen bladeren pluk je dan ook best met de hand af.
• Klimrozen en stamrozen kun je nu snoeien.
• Probeer ook eens houtachtige winterstekken te nemen. Dit lukt vrij aardig bij vele sierheesters. Ribes, Forsythia, Ligustrum, rode kornoelje, boerenjasmijn, wilgen, populieren, vlier, sneeuwbes, Spiraea , Weigela, Laburnum, Hypericum,… kun je in oktober tot februari rechte éénjarige scheuten voor stek snijden. Het zachte boveneind wordt verwijderd en de rest van de scheut wordt verdeeld in stukken van ongeveer 20 cm. Het beste slagingspercentage bekomen we met stekken die een potlood dik zijn. Meer info over winterstekken
• Vergeet niet om zelf eens wat tijd te nemen om te genieten van de prachtige herfstverkleuring van sommige bomen en struiken.

Gazon
• Nu het stilaan kouder wordt moeten we het gazon minder maaien. Bij de laatste maaibeurt mag je de grasmaaier in een iets hogere maaistand plaatsen (5 a 6 cm maaihoogte), zodat het gras via de bladgroenverrichting nog extra energie kan opdoen voor de winter. Zorg er in elk geval voor dat het gras niet te kort staat om de winter in te gaan. Bij kort gras kunnen mos en onkruid sneller de overhand krijgen op het gazon.
• Een toegift van kalk staat nu op de verlanglijst van het gazon.
• Verticuteren om de viltlaag uit het gazon te krijgen.
• Hark regelmatig de afgevallen bladeren van uw gazon zodat dit er niet onder kan lijden. Verzamel deze bladeren zodat je ze nog kunt gebruiken om later deze maand de vorstgevoelige planten mee te beschermen.
• Zaaien van een gazon kan ook nu nog. De bodemtemperaturen zijn nu zelfs nog een stuk hoger dan in het vroege voorjaar. Binnen enkele weken heb je nu nog een mooie grasmat.

Bloembollen en -knollen
• Vroegbloeiende bloembollen kun je nu nog volop planten. Tulpen, narcissen, lelies, krokussen, lenteklokjes,… plant je op een diepte die overeenstemt met 2 maal de bolhoogte. Zorg ervoor dat de bolvoet goed in contact komt met de bodem zodat deze voor de winter nog nieuwe wortels kan aanmaken.
• Zomerbloeiers zoals knolbegonia’s, dahlia’s, gladiolen, Tigridia, Eucomis,… zijn vorstgevoelig. De bollen dienen we uit de grond te halen vooraleer het er op vriest. Laat ze eerst opdrogen vooraleer ze weg te bergen.
Dahlia’s en Canna’s (Indische bloemriet) zijn eveneens knolgewassen die gedurende de winter vorstvrij dienen te worden bewaard. Snij de stengels af op 10 cm boven de grond en rooi ze. Daarna reinig je de Dahlia’s van alle aarde. Steek ze in een bakje met droge turfmolm of met houtkrullen en zet ze daarna op een donkere vorstvrije plaats. Tijdens de wintermaanden kun je de knollen nog eens nazien op rotting of schimmels. Bij Canna’s laat je de grond best rond de wortelstokken gerust.

De moestuin
• Knip asperges en aardperen tot de grond af.
• De composthoop uitzeven en gebruiken op de opgekuiste percelen + omspittenn.
• Groenbemesters kunnen worden ingespit.
• Oogst nu nog de bietjes, wortels, selder, pompoenen, late aardappelen en bewaar ze op een vorstvrije plaat.
• Knoflook kan men nu best uitplanten.
• Gele bladeren die aan de bloemkolen, spruitkolen, winterbroccoli,… verschijnen kunnen we best verwijderen en in de GFT-container steken.
• Koop nu al witlofwortels om zelf wat witlof te forceren.
• Buiten kunnen we nog spinazie, veldsla en winterpostelein zaaien.

De fruittuin
• De laatste appel, speren en enkele late pruimen plukken
• Nu de walnoten vallen is het ook het moment om de notelaars te snoeien.
• Winterstek nemen van rode bessen, kruisbes,…

Kuipplanten, perkgoed, eenjarigen en tweejarigen
• De meeste eenjarigen zullen bij de eerste vorst stuk vriezen. Het is wel aangenamer om de planten al te verwijderen nog voor ze tot plakkerig moes veranderen.
• Kuipplanten, niet-winterharde Fuchsia’s en Pelargoniums (balkongeranium) kunnen best naar binnen worden gebracht. Bij het binnen halen kan men ook snoeien, de voorziene ruimte voor overwintering is meestal beperkt. Geef ze gedurende de wintermaanden niet te veel water.
• Tweejarigen zoals de viooltjes of Primula’s zijn nu reeds te koop. Na een koude vriesnacht zullen ze hun bloempjes even laten hangen om dan tijdens de dag terug te schitteren.
• Vul uw bloembakken met wintergroene al dan niet bloeiende planten. Zo breng je de tuin gedurende de winter toch een stukje dichter bij het huis. Zorg wel voor een goede drainage want dat is zeker nodig. Wees eens origineel en steek er bv krokusbolletjes of blauwe druifjes tussen. Een paar suggesties :
◦ Juniperus squamata ‘Blue carpet’ met zilverblauw blad.
◦ Andere mini coniferen.
◦ Gaultheria procumbens met glimmend groenrood blad en rode bessen.
◦ Hebe (verschillende bladkleuren en vormen)
◦ Senecio ‘Sunshine’ (grijs blad)
◦ Helichrysum italicum (fijn grijs blad)
◦ Euonymus fortunei ‘Emerald ’n Gold’ (mooi goudbont blad)
◦ Hedera helix (klimop is er in alle bladkleuren en vormen)
◦ Skimmia met zijn mooie bessen.
◦ Viburnum tinus ‘Eve Price’.
◦ Erica x darleyensis.
◦ Erica carnea.
◦ Rosmarinus officinalis.
◦ Ophiopogon planiscapus ‘Nigrescens’ (zwart blad)
◦ Polystichum setiferum (varen)
◦ Sierkool.

November (slachtmaand) (de dagen korten met 01h25)

• Brengt Sinte Maarten zonneschijn ’t zal een koude winter zijn
• Als het in november ’s morgens broeit wis dat het ’s avonds loeit.Donder in november laat een goed jaar verhopen.

Geeft Allerheiligen zonneschijn dan zal het spoedig winter zijn.
• Allerzielen zonder vuur spaart geen brandhout uit de schuur.
• November warm en fijn ’t zal een harde winter zijn.
• De velden geschoren, de winter geboren.
• Zwaait de winter in november al zijn staf, zijn rijk zal vinden vlug zijn graf.
• Is op Sint Maarten nog loof aan de bomen zo moogt ge van een strenge winter dromen.
• Wie houdt van de wind, november mint.
• Na helder weer en sombere mist heeft zeker ook nog vorst in de kist.

De siertuin
• Bomen en struiken kunnen nu worden aangeplant en verplant. Probeer bij het verplanten een zo groot mogelijke plantkluit te behouden. Bij de grotere bomen kan men eventueel een boompaal gebruiken om de stam aan vast te binden. Op deze wijze kan de boom zich inwortelen en verankeren in de bodem zodat hij stevig vast komt te staan.
• Rozen planten kan vanaf half oktober tot half april en dat bij niet vriezend weer. Rozen plant je steeds op een zonnige en winderige standplaats. Rozen zijn nu eenmaal zonnekloppers en de wind zal ze vrij houden van de bladluizen. Waar er voorheen reeds rozen stonden zullen nieuwe planten niet gedijen. Daarom kun je de grond best uitgraven en vervangen door nieuwe.
• Heide en rhododendrons planten op een zure bodem. Bij het planten kan men wat turf doorheen het plantgat mengen.
• Vaste planten en heesters die niet volledig winterhard zijn zoals de Gunnera, fijnbladige Agapanthus, bananeplanten, Albizia, eucalyptus,… zo goed als mogelijk beschermen tegen de vorst. Zie: ‘Planten beschermen tegen de vrieskou’
• Snoeiafval van vaste planten en slordige siergrassen kan op de compost. Laat ook enkele takken staan als wintersylhouet. De dode en uitgebloeide takken van Sedums, Monarda’s, siergrassen, Phlomis, Eupatoriums,… zullen voor heel wat winterse tuinsfeer zorgen als ze mooi door de mist berijmd zijn.
• Dode takken kan men nu gemakkelijk uit de struiken en de bomen verwijderen. Deze kan men verhakselen en de houtsnippers kunnen dan terug onder de bomen worden aangebracht. Indien de gesnoeide takken in een uithoek van de tuin op een hoop worden gelegd zullen deze dienst doen als egelhuisje. Zie: ‘Egelhuisje maken’
• Rotsplanten beschermen tegen teveel regen. Zorg voor een goede afwatering.
• Verwijder sneeuw van takken die teveel doorbuigen. (vooral bij coniferen)
• Wortelstekken van vaste planten.
• Scheuren van vaste planten begin van de maand zodat de planten nog kunnen inwortelen.
• Deze maand hebben we naast de prachtige herfstverkleuring ook nog bloei van vaste planten zoals asters, zilverkaars (Cimicifuga), chrysanten, nerines, siergrassen,.. Bij de heesters krijgen we geur en kleur van de Viburnum bodnantense en een hele winter bloemen van de Prunus subhirtella ‘Autumnalis’. Winterse bessen zijn dan weer terug te vinden op onder meer de vuurdoorn (Pyracantha), Callicarpa, Euonymus, hulst,…
• Balkonbakken, vazen en potterie afwassen en opbergen. Potten die buiten blijven beschermen tegen de vorst (noppenfolie).
• Bloembakken heropvullen met winterbeplanting. (zie tuinkalender oktober).
• Nu het rustiger wordt is het de ideale periode voor het herstellen van schuttingen, pergola’s, tuinhuisjes,…
• Aanleggen van paden en terrassen.
• Tuinmeubels binnen brengen en alvast opkuisen.
• De serreverwarming installeren en isoleren met noppenfolie, rietmatten, piepschuim,…
• De serrebuizen eens goed reinigen zodat plaagdieren en ziekten er niet kunnen op overwinteren.
• Na de laatste maaibeurt de grasmaaier binnen steken voor zijn winteronderhoud. Hetzelfde geldt dan ook voor de motorheggenschaar, de grastrimmer, bosmaaier,…
• Om in de winter tot wat leven in de tuin te brengen hang je enkele nestkastjes omhoog. Doe dit op minstens 1,5 tot 2 meter hoogte zodat de katten er niet aan kunnen.
• Bestel tijdig enkele zaadcatalogen zodat je tijdens de lange winteravonden gezellig kunt kiezen. Als je je bestelling tijdig kunt doorgeven heb je trouwens meer kans dat alles nog voorradig is.

Gazon
• Bij vorst niet op het gazon lopen.
• Gazon vrij maken van de laatste afgevallen bladeren zodat het gras niet kan verstikken. De bladeren kan men gebruiken om bladaarde mee te maken. Dit kan op een apart composthoopje met enkel bladeren maar men kan ze ook nat maken en in een plastiek steken. Na een jaar zal men in beide gevallen over bladcompost kunnen beschikken.
• Wie dat wenst kan nu nog krokussen in zijn gazon steken. Je plant ze best uit in groepjes.

Bloembollen en -knollen
• Plant tulpen, Oosterse sterhyacint (Scilla’s), voorjaarsanemonen.
• De reeds gerooide dahliaknollen, gladiolen, begoniaknollen,… die weggeborgen staan eens controleren op rotten, schimmels of op muizenvraat.
• Amaryllis (Hippeastrum) oppotten en op een lichte standplaats zetten. Kies bij de aanschaf voor de grootste bollen waarin veel reservestoffen zitten opgeslagen. Een bolomvang van 20 cm tot meer dan 30 cm is heel normaal. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende kleuren. Er zijn groot- en kleinbloemigen en enkel- en dubbelbloemigen. De wortels die nog aan de bol zitten moet je zeker sparen. Vul een bloempot met potgrond en steek de bol voor twee derde in de grond. Ze kunnen gewoon op de vensterbank worden geplaatst maar liefst in een goed verwarmde huiskamer want ze houden van 20°C. Geef weinig water totdat de stengel tevoorschijn komt. Zodra de knop en het blad zichtbaar worden dan mag men geleidelijk aan meer water geven. De stengel groeit daarna zeer snel en al spoedig zorgen enkele prachtige bloemen voor de climax. Dit hele proces kan zo’n 6 tot 10 weken duren.

De moestuin
• De groententuin netjes en onkruidvrij houden.
• Indien dit nog niet gebeurd is kun je de moestuin nog snel omspitten. Door het omspitten kan de regen, sneeuw en de vorst makkelijker door de spleten zodat de grond zal verkruimelen wat de bodemstructuur ten goede komt.
• Het is belangrijk om de moestuin vrij te houden van water(plassen). Graaf geulen zodat het kan wegvloeien naar de grachten. Een natte bodem zal in het voorjaar veel trager opwarmen waardoor je ook later kunt beginnen zaaien, planten,…
• Wil je je grond nog sneller beplanten in het voorjaar dan kun je winterbedden opzetten. Winterbedden zullen water goed weg laten vloeien, kunnen nog beter doorvriezen en zullen in het voorjaar nog sneller opwarmen.
• Witloofwortels rooien en enkele weken laten rusten om daarna in te kuilen.
• Knolselder van het veld halen vooraleer het begint te vriezen.
• Aspergegroen afknippen.
• Pastinaak oogsten
• Scheuren van rabarber.
• Voor het oogsten van groene kolen en spruiten kan men best wachten tot het er eerst eens goed op heeft gevroren. Bij vriesweer worden namelijk het zetmeel in de plant omgezet in suikers wat de smaak ten goede komt.
•
De fruittuin
• Bessenstruiken kunnen worden vermeerderd door winterstek
• Frambozen voorzien van een laagje stalmest.
• Snoeien van de fruitbomen.
• Plant fruitbomen.

December (wintermaand)

• Groene Kerstmis, witte Pasen.
• Droge december droog voorjaar.
• December koud en wel besneeuwd zo maak maar grote schuren gereed.
• Donder in decembermaand belooft veel wind voor het jaar aanstaand.
• Decembermist goud in de kist. Decemberwind uit het oost brengt voor zieken luttel troost.
• Is december veranderlijk, beste vrind, dan is heel de winter slechts een kind.
• Keert de kat haar rug naar het vuur daar komt sneeuw van op den duur.
• Sint Lucije laat de dagen dijen.
• Lucia maakt de langste nacht; half juni maakt de langste dag.
• Heeft men in december slechts vorst en slijk dan worden de dokters rijk.
• Als Kerstmis komt met blommen dan zal Pasen met sneeuw kommen.
• Als met Kerstmis de muggen zwermen dan moogde met Pasen Uw oren wermen.
• 29 december: Als Thomas door de bomen raast krijgen we volgend jaar veel appelen bij mekaar.

Algemeen
• Het tuingereedschap die je de komende maanden niet denkt te gebruiken niet enkel schoon maken maar ook eens inoliën.
• Stekmessen, oogstmessen, zeis, snoeischaren,… slijpen met een wetsteen.
• Buitenkranen water aflaten en isoleren met noppenfolie.
• De tuinslangen laten leeglopen, oprollen en wegbergen.
• Verwijder bladafval uit uw dakgoten.
• Maak de vogelnestkastjes in uw tuin schoon.
• Op droge dagen de schuttingen, tuinhuisje of garage verven.
• Mos / algen op de looppaden of terras verwijderen.
• De vogels enkel bijvoederen als het koud is. Bakje water zetten met gaas erover zodat ze er geen bad kunnen in nemen. Regelmatig verversen en zeker geen zout in het water doen.
• De overwinteringsplaats van de terras- en de balkonplanten controleren. Alert zijn voor ziektes en insecten en wat water geven indien nodig.

De siertuin
• Verplanten van bladverliezende struiken en bomen als de grond niet bevroren is.
• Vorstgevoelige planten beschermen met droge bladeren, jutedoek, stro of dennentakken. Planten nooit afdekken met plastic want dit zorgt voor rotting.
• Zet een windscherm rond pas aangeplante groenblijvende planten. Daar de planten nog niet zijn ingeworteld, kunnen ze bij hevige vorst geen water opnemen. In combinatie met een uitdrogende wind kunnen niet beschermde planten dan ook droogvriezen. Geef deze pas geplante groene planten ook geregeld water.
• Wintergroene terrasplanten in pot zoals buxus kun je bij hevige vorst beter uit de volle zon halen om verbranding te voorkomen. Rond de potten die buiten blijven staan kun je vorstbeschermende materialen aanbrengen zodat de pot en de potkluit niet bevriest. 
TIP: Vooraleer je de terraspotten opvult met potgrond, steek je eerst rondom een noppenfolie. Als het hard vriest zal uw vochtige potgrond gaan uitzetten, maar de druk die dit met zich mee brengt zal worden opgevangen door de noppenfolie waardoor de pot minder snel zal stuk vriezen.
• Sneeuw van doorhangende takken afschudden zodat ze niet afbreken.
• Winterstekken nemen van heesters.
• Wortelstekken nemen van vaste planten zoals Acanthus, herfstanemonen,…
• Snoeien
• De rozenbladeren die nu nog niet vanzelf zijn afgevallen verwijderen zodat ziektes geen kans krijgen om alzo te overwinteren.

Gazon
• Laatste bladeren van het gazon harken.
• Loop niet op een bevroren gazon want dat zal na enkele dagen gele voetsporen vertonen.

Bloembollen en -knollen
• Dit is de laatste kans om voorjaarsbloeiende bloembollen te planten.
• trek bloembollen zoals van hyacinten, amaryllissen (Hippeastrum) en narcissen in bloei.
• De knollen van zomerbloeiers (Dahlia’s) regelmatig controleren op schimmels of muizenvraat.

De moestuin
• Spitten als het niet te nat is.
• Wortelen, rode bieten,… kun je inkuilen in de serre zodat je er steeds gemakkelijk aan kan.
• Oogsten van pastinaak
• Na enkele dagen vorst zal het zetmeel in de spruitkolen worden omgezet in suikers waardoor ze zoeter zullen smaken.
• Witloof forceren
• Groenten die later in een plastiekserre, koepel,… worden uitgeplant kunnen nu worden gezaaid. Zo kunt U op de vensterbank nu al zomerbloemkolen, sla, worteltjes, spinazie,… zaaien. Een zaaitemperatuur van 13°C is voldoende.
• meer tips voor de moestuin in december

De fruittuin
• Snoeien van appels, peren, bessen + de takken versnipperen met de hakselaar
• Druiven snoeien
• klimplanten zoals de kiwi kunnen nu gesnoeid worden
• planten van fruitbomen
• neem houtachtige winterstekken van rode bessen e.a.

Bron: tuinadvies.nl